بخش اول:
۱. قوانین کیفری (جزایی)
قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۹۲) اصلیترین منبع کیفری ایران است و شامل حدود، قصاص، دیات و تعزیرات میشود.
الف) جرائم مستوجب حد
(مجازاتهای ثابت شرعی که قابل تغییر نیستند):
سرقت حدی (قطع چهار انگشت دست راست در بار اول، حبس ابد یا اعدام در صورت تکرار) – ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی.
زنا (در صورت وجود چهار شاهد عادل یا اقرار):
برای محصن (متأهل): رجم (سنگسار) یا اعدام.
برای غیرمحصن: ۱۰۰ ضربه شلاق.
لواط (همجنسگرایی مردانه):
در صورت دخول: اعدام برای فاعل و مفعول.
بدون دخول: ۱۰۰ ضربه شلاق.
مساحقه (همجنسگرایی زنانه): ۱۰۰ ضربه شلاق.
قوادی (دلالی فحشا): ۷۵ ضربه شلاق و حبس.
قذف (تهمت زنا یا لواط): ۸۰ ضربه شلاق.
شرب خمر (مصرف مشروبات الکلی): ۸۰ ضربه شلاق.
ارتداد (خروج از دین اسلام): در صورت اصرار، اعدام برای مرد و حبس ابد برای زن.
ب) قصاص
(مجازات برابر با جرم):
قتل عمد: قصاص نفس (اعدام) در صورت درخواست اولیای دم.
قطع عضو: قصاص عضو (قطع همان عضو مجرم).
ضرب و جرح عمدی: قصاص در صورت تساوی آسیب.
ج) دیات
(خونبهای تعیینشده برای قتل غیرعمد یا آسیبهای بدنی):
دیه کامل (برای قتل غیرعمد): معادل ۱۰۰ شتر یا معادل نقدی (مبلغی که هر سال تعیین میشود).
دیه اعضای بدن (مثلاً برای از دست دادن یک چشم: نصف دیه کامل).
د) تعزیرات
(مجازاتهای تعیینشده توسط حکومت):
کلاهبرداری: حبس از ۶ ماه تا ۷ سال + رد مال.
خیانت در امانت: حبس از ۶ ماه تا ۳ سال.
توهین و افترا: حبس تا ۲ سال یا شلاق.
فروش مواد مخدر:
مواد سبک (حشیش، گل): حبس و شلاق.
مواد سنگین (هروئین، شیشه): اعدام در صورت مقدار زیاد.
قتل غیرعمد: پرداخت دیه + حبس تعزیری.
جرائم سایبری (هک، انتشار محتوای غیراخلاقی): حبس تا ۱۰ سال و جزای نقدی.
ه) مجازاتهای بازدارنده
(مانند محرومیت از حقوق اجتماعی، انفصال از خدمت، شلاق تعزیری).
۲. قوانین حقوقی
(منظمکننده روابط بین افراد)
الف) قانون مدنی
ازدواج و طلاق:
سن قانونی ازدواج: ۱۳ سال برای دختران و ۱۵ سال برای پسران (با اجازه دادگاه امکان کاهش دارد).
حق طلاق عمدتاً با مرد است، مگر در شرایط خاص (وکالت در طلاق یا طلاق توافقی).
ارث:
سهم زن نصف سهم مرد است.
فرزند پسر دو برابر دختر ارث میبرد.
حقوق قراردادها:
قراردادها باید مبتنی بر رضایت و مشروعیت باشند.
خسارت ناشی از عدم اجرای قرارداد قابل مطالبه است.
ب) قانون کار
حداقل دستمزد: سالانه تعیین میشود.
مرخصی سالانه: ۱ ماه برای کارگران.
حق بیمه و بازنشستگی: اجباری برای کارفرما.
ج) قانون تجارت
ورشکستگی: مجازات حبس برای ورشکسته به تقصیر.
چک برگشتی:
حبس از ۶ ماه تا ۲ سال + جزای نقدی.
ممنوعیت از افتتاح حساب بانکی.
۳. قوانین خاص
حجاب اجباری: عدم رعایت حجاب میتواند منجر به حبس، شلاق یا جریمه نقدی شود.
ارتباط نامشروع: مجازات حبس و شلاق دارد.
تبلیغ علیه نظام: مجازات حبس طولانیمدت دارد
بخش دوم:
✅ لیست قوانین حقوقی که هر شخص باید بداند:
📘 قوانین مربوط به حقوق مدنی و روزمره:
حق داشتن وکالت
هر شخص حق دارد برای دفاع از خود در دعاوی حقوقی، کیفری یا اداری، وکیل بگیرد.
قراردادها الزامآور هستند
هر قراردادی که با رضایت طرفین و مطابق قانون بسته شود، لازمالاجراست.
حق مالکیت خصوصی محترم است
اموال منقول و غیرمنقول هر فرد، بدون حکم قانون، قابل تصرف یا مصادره نیست.
هر کسی نسبت به ضرری که وارد میکند، مسئول است
اگر به کسی یا اموالش آسیب برسانید (حتی سهوی)، ممکن است مسئول جبران خسارت شوید.
حق فسخ در معاملات وجود دارد
در شرایط خاص (فریب، اشتباه، عیب در کالا و…) امکان فسخ قرارداد وجود دارد.
ضمانت در معاملات آگاهانه باشد
اگر ضامن کسی شوید، در صورت ناتوانی او در پرداخت، شما مسئول خواهید بود.
⚖️ قوانین کیفری (جرم و مجازات):
بیاطلاعی از قانون، رفع مسئولیت نمیکند
اگر قانونی را ندانید، این ناآگاهی باعث نمیشود از مجازات معاف شوید.
توهین، افترا و نشر اکاذیب جرم است
بیاحترامی به دیگران، حتی در فضای مجازی، ممکن است پیگرد قانونی داشته باشد.
ضربوشتم جرم است، حتی اگر آسیب جدی نباشد
درگیری فیزیکی بدون مجوز قانون، تحت تعقیب قرار میگیرد.
ضبط صدا یا تصویر دیگران بدون اجازه، غیرقانونی است
در بیشتر موارد، این کار تجاوز به حریم خصوصی محسوب میشود.
📱 قوانین فضای مجازی:
انتشار عکس یا اطلاعات خصوصی دیگران ممنوع است
حتی اگر از دوستان یا آشنایان باشد، بدون رضایت، قابل پیگرد است.
کلاهبرداری اینترنتی جرم سنگینی دارد
دریافت پول یا اطلاعات با نیرنگ در فضای مجازی پیگرد قانونی دارد.
هک و دسترسی به اطلاعات دیگران جرم است
حتی اگر سوءنیت نداشته باشید، ورود بدون مجوز به حساب دیگران ممنوع است.
🏘️ قوانین مربوط به همسایگی و سکونت:
ایجاد سر و صدای زیاد، قابل شکایت است
مزاحمت صوتی میتواند باعث محکومیت یا الزام به کاهش صدا شود.
تغییرات در ملک اجارهای بدون اجازه مالک ممنوع است
تغییر در ساختار، رنگ، یا کاربری ملک اجارهای باید با اجازه کتبی مالک باشد.
پرداخت شارژ ساختمان اجباری است
حتی اگر از برخی امکانات استفاده نکنید، باید سهم خود را پرداخت کنید.
💼 قوانین کار و استخدام:
کارفرما موظف به بیمه کردن کارگر است
هر کارگری باید تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی باشد.
ساعات کار، مرخصی، اضافهکار طبق قانون کار تنظیم شده
قراردادهای خلاف قانون کار در موارد اساسی، اعتبار ندارند.
اخراج بدون دلیل موجه قابل پیگیری است
کارفرما نمیتواند بدون دلیل قانونی، یکطرفه قرارداد را فسخ کند.
🧒 قوانین مربوط به خانواده:
حضانت فرزندان طبق قانون مشخص میشود
در صورت طلاق، حضانت کودک تا سن مشخصی با مادر و سپس با پدر است (یا برعکس، بسته به شرایط).
نفقه زن و فرزند وظیفه مرد است
حتی در صورت جدایی، مرد موظف به پرداخت نفقه فرزندان است.
طلاق تنها با حکم دادگاه معتبر است
حتی اگر صیغه طلاق جاری شود، ثبت قانونی آن الزامیست.
⚖️ قوانین کیفری که هر شخص باید بداند:
بیاطلاعی از قانون، مانع مجازات نیست
اگر کاری انجام دهید که طبق قانون جرم باشد، ندانستن قانون شما را از مسئولیت کیفری معاف نمیکند.
توهین به دیگران جرم است
هرگونه فحاشی، بیاحترامی، تحقیر یا استفاده از الفاظ رکیک در فضای عمومی یا مجازی قابل پیگیری کیفری است.
افترا (نسبت دادن جرم بیدلیل) جرم است
اگر کسی را بدون مدرک متهم به جرمی کنید، مرتکب افترا شدهاید و قابل مجازات هستید.
تهدید دیگران ممنوع است
تهدید به ضرب، قتل، افشاگری، یا آسیب مالی یا حیثیتی، حتی اگر عملی نشود، جرم محسوب میشود.
ضربوشتم حتی جزئی هم جرم است
درگیری فیزیکی، چه با جراحت و چه بدون آن، میتواند منجر به تعقیب کیفری و حتی زندان شود.
تجاوز به حریم خصوصی جرم است
ورود به خانه یا ملک دیگران بدون اجازه، باز کردن نامه یا پیام، یا نصب دوربین مخفی ممنوع است.
سرقت (دزدی) در هر شکل آن جرم است
چه از شخص، خانه، خودرو یا مغازه، سرقت عملی مجرمانه با مجازات مشخص است.
کلاهبرداری، فریب و گرفتن مال با نیرنگ جرم است
وعده دروغ برای گرفتن پول یا مال (مثل استخدام جعلی، قرعهکشی دروغین، پیشفروش ساختگی) مصداق کلاهبرداری است.
جعل و استفاده از اسناد جعلی جرم است
ساخت یا استفاده از کارت ملی، شناسنامه، فاکتور یا گواهینامه جعلی مجازات سنگینی دارد.
توزیع یا نگهداری مواد مخدر جرم بسیار سنگینی است
حتی مقدار کم برخی مواد مخدر میتواند مجازات زندان یا حتی اعدام در پی داشته باشد.
حمل و نگهداری سلاح غیرمجاز جرم است
داشتن چاقو، اسلحه گرم یا شوکر بدون مجوز، جرم محسوب میشود.
قمار و شرطبندی ممنوع است
چه به صورت حضوری و چه آنلاین، شرکت در یا راهاندازی قمار پیگرد قانونی دارد.
مزاحمت تلفنی و اینترنتی جرم است
تماسهای بیمورد، پیامهای مکرر، تهدید، یا ایجاد ترس در فضای مجازی ممنوع است.
انتشار فیلم، صدا یا عکس خصوصی دیگران بدون اجازه جرم است
حتی اگر خودتان در آن حضور داشته باشید، انتشار بدون رضایت دیگران ممنوع است.
هک و نفوذ به اطلاعات دیگران جرم رایانهای است
دسترسی به حسابهای شخصی، ایمیل یا شبکههای اجتماعی دیگران بدون اجازه، قابل پیگرد است.
تخریب اموال دیگران جرم است
آسیب زدن به خودرو، ویترین مغازه، وسایل منزل یا اموال عمومی (مثل تابلوها) تخلف کیفری محسوب میشود.
جلوگیری از آزادی دیگران جرم است
حبس غیرقانونی (مثلاً حبس در خانه یا دفتر کار) یا گروگانگیری جرم سنگین است.
توهین به مقدسات، ادیان یا قومیتها جرم است
بیاحترامی به مقدسات اسلامی یا تحریک به نفرت قومی یا مذهبی، مجازات دارد.
📜 لیست مهمترین قوانین حقوقی که هر فرد باید بداند
(بر اساس قوانین ایران – مناسب برای عموم مردم)
۱. قوانین خانواده (ازدواج، طلاق، ارث)
✅ حداقل سن ازدواج:
-
دختران ۱۳ سال، پسران ۱۵ سال (با اجازه دادگاه ممکن است کمتر هم بشود).
✅ مهریه:
-
مهریه میتواند نقدی یا غیرنقدی باشد و در صورت طلاق یا فوت شوهر، زن میتواند آن را مطالبه کند.
✅ طلاق:
-
مرد میتواند همسرش را یکطرفه طلاق دهد، مگر اینکه زن وکالت در طلاق داشته باشد.
-
زن فقط در موارد خاص (مثل عسر و حرج، ترک انفاق، عدم تمکین مرد) میتواند درخواست طلاق کند.
✅ حق ارث:
-
سهم الارث زن نصف مرد است.
-
فرزند پسر دو برابر دختر ارث میبرد.
۲. قوانین کار و استخدام
✅ حداقل دستمزد:
-
هر سال توسط دولت تعیین میشود (مثلاً در سال ۱۴۰۳ حدود ۷ میلیون تومان).
✅ مرخصی سالانه:
-
یک ماه برای کارگران تماموقت.
✅ حق بیمه و بازنشستگی:
-
کارفرما موظف است بیمه کارگر را پرداخت کند.
✅ اخراج غیرقانونی:
-
اگر کارفرما بدون دلیل موجه شما را اخراج کند، میتوانید به هیئت تشخیص اختلاف کار شکایت کنید.
۳. قوانین قراردادها و معاملات
✅ قراردادهای کتبی و شفاهی:
-
قراردادهای مهم (مثل خرید خانه، ماشین، وام) حتماً باید کتبی باشد.
-
قرارداد شفاهی هم معتبر است، اما اثبات آن سختتر است.
✅ حق فسخ معامله:
-
اگر کالایی عیب پنهان داشته باشد، خریدار میتواند معامله را فسخ کند.
✅ چک و سفته:
-
چک برگشتی جزای نقدی + حبس تا ۲ سال دارد.
-
سفته هم اگر پرداخت نشود، میتوان از طریق دادگاه آن را پیگیری کرد.
۴. قوانین جزایی (که هر کس ممکن است به اشتباه گرفتار شود)
✅ توهین و افترا:
-
توهین به دیگران (حتی در فضای مجازی) حبس تا ۲ سال یا شلاق دارد.
✅ کلاهبرداری و خیانت در امانت:
-
اگر کسی پول یا مال شما را بردارد و پس ندهد، حبس از ۶ ماه تا ۷ سال ممکن است بگیرد.
✅ جرائم رانندگی:
-
تصادف فراری حبس و جریمه سنگین دارد.
-
رانندگی بدون گواهینامه جریمه نقدی + حبس.
✅ حمل مواد مخدر:
-
حتی حمل مقدار کم مواد (مثل چند گرم گل) میتواند منجر به زندان شود.
۵. قوانین مربوط به مالکیت و حقوق همسایگی
✅ حق شفعه:
-
اگر همسایه شما ملک مجاورتان را بفروشد، شما حق تقدم در خرید دارید.
✅ آزار همسایگی (سروصدا، تجاوز به حریم):
-
میتوانید از طریق دادگاه حقوقی شکایت کنید.
✅ حفر چاه و ساختوساز غیرمجاز:
-
اگر همسایه بدون مجوز ساختوساز کند، میتوانید به شهرداری شکایت کنید.
۶. قوانین مربوط به فضای مجازی
✅ توهین و نشر اکاذیب در اینترنت:
-
مجازات حبس تا ۲ سال دارد.
✅ هک و انتشار اطلاعات شخصی:
-
مجازات حبس تا ۵ سال + جریمه نقدی.
✅ فروش کالاهای غیرمجاز (مثل VPN، اکانت نتفلیکس):
-
ممکن است منجر به مسدودسازی حساب یا پیگرد قانونی شود.